Juni 2021
In Juni blikken we even terug naar het object van Oktober 2020 waarin we reeds één van de vele stukken uitrusting besproken waarop de Duits genietroepen (Pioniere) tijdens de Tweede Wereldoorlog beroep konden doen.
Met dit artikel gaan we nog iets dieper in op de grote verscheidenheid aan bepakking die speciaal voor deze genietroepen werd ontworpen.
De Duitse pionieren waren echte 'manusjes-van-alles'. Waar de taak van de gewone soldaat vooral gevestigd was op rechtstreekse oorlogsvoering, stond de pionier onder andere in voor het aanleggen van noodbruggen, dynamiteren van bruggen en obstakels, de aanleg van mijnenvelden, ..... een te lange lijst om op te noemen!
Kort samengevat: zij ondersteunden andere legeronderdelen en maakten het voor hen mogelijk hun doelstellingen te verwezenlijken.
Met dit artikel gaan we nog iets dieper in op de grote verscheidenheid aan bepakking die speciaal voor deze genietroepen werd ontworpen.
De Duitse pionieren waren echte 'manusjes-van-alles'. Waar de taak van de gewone soldaat vooral gevestigd was op rechtstreekse oorlogsvoering, stond de pionier onder andere in voor het aanleggen van noodbruggen, dynamiteren van bruggen en obstakels, de aanleg van mijnenvelden, ..... een te lange lijst om op te noemen!
Kort samengevat: zij ondersteunden andere legeronderdelen en maakten het voor hen mogelijk hun doelstellingen te verwezenlijken.
Door de motorisering en blitzkrieg- strategie (snelle oorlogsvoering) werd het belang van de pioniertroepen al snel duidelijk.
Op deze manier ontplooiden de pioniertroepen zich tot een volwaardige tak binnen de Duitse Wehrmacht: elke divisie binnen het Duitse leger kreeg zijn eigen pionierbataillon en brückenpionierbataillon toegewezen. Zo was de hoognodige ondersteuning die deze troepen konden bieden nooit echt veraf.
Pionieren konden worden onderverdeeld in enkele 'branches' met elk hun eigen specialisatie:
Op deze manier ontplooiden de pioniertroepen zich tot een volwaardige tak binnen de Duitse Wehrmacht: elke divisie binnen het Duitse leger kreeg zijn eigen pionierbataillon en brückenpionierbataillon toegewezen. Zo was de hoognodige ondersteuning die deze troepen konden bieden nooit echt veraf.
Pionieren konden worden onderverdeeld in enkele 'branches' met elk hun eigen specialisatie:
- Infanteriepioniere: ondersteunden de infanterie direct op regimentsniveau bij de constructie van veldposities, met mijnbarrières ter verdediging en bij de aanval door het verwijderen van vijandelijke prikkeldraad en mijnbarrières.
- Sturmpioniere: met een gevechtsmissie, vooral tegen vijandelijke versterkingen en in lokale en stedelijke oorlogsvoering.
- Bergpioniere: ondersteunen de bergjagers (Gebirgsjäger) in de strijd in en rond veldposities in de bergen en hoge bergen, ook door de installatie van bergkabelbanen voor bevoorrading en bij de aanleg van veldposities in de bergen.
- Fallschirmpioniere: op dezelfde manier gestructureerd als de stormpioniers, ondersteunden de parachutisten van de Duitse luchtmacht.
- Panzerpioniere: steunden de tank- en gepantserde infanterietroepen.
- Brückenbaupioniere: met bruggenbouwploegen voor de bouw van oorlogs- en pontonbruggen.
- Eisenbahnpioniere: werden gebruikt voor de restauratie en inbedrijfstelling van spoorwegsystemen in het gebied nabij het front.
Een pionier in gevechtspositie, met in de hand een nebelhandgranate (rookgranaat) en de speciaal voor de pionier ontworpen rugzak.
Een pionier moest een zeer uitgebreid scala aan taken kunnen volbrengen. Om deze taken tot een goed einde te brengen, was er dus nood aan speciale werktuigen.
Speciaal voor de pionieren werden gedurende de oorlog een heel breed gamma aan tassen en gereedschap ontwikkeld. Deze kon hij makkelijker bij zich dragen om zelfs in de voorste frontlinies zo snel mogelijk de klus te klaren.
Speciaal voor de pionieren werden gedurende de oorlog een heel breed gamma aan tassen en gereedschap ontwikkeld. Deze kon hij makkelijker bij zich dragen om zelfs in de voorste frontlinies zo snel mogelijk de klus te klaren.
De tassen
Een pionier had in het veld behoefte aan speciaal ontworpen tassen om al zijn benodigde materialen mee te kunnen nemen. Om deze redenen werden verscheidene ontwerpen voorzien, met elk hun specifieke doel.
Een pionier had in het veld behoefte aan speciaal ontworpen tassen om al zijn benodigde materialen mee te kunnen nemen. Om deze redenen werden verscheidene ontwerpen voorzien, met elk hun specifieke doel.
Boven zien we 2 kleine tassen: de 'werkzeugtasche', wat zoveel wil zeggen als de werktuigtas. In deze tassen werden allerlei kleinere tangen en benodigdheden bewaard. Veelal waren deze tangen bedoeld voor het klaarmaken en aanbrengen van ontstekingen op springtuig. Ontstekers en springladingen werden immers om veiligheidsredenen niet 'kant en klaar' getransporteerd.
De ontsteking moest in het veld worden aangebracht en naar wens ingesteld worden. Elke situatie vroeg om een andere soort ontsteking. Springladingen konden op tijd, van op afstand, of mechanisch (druk of tripwire) tot ontploffing worden gebracht.
De ontsteking moest in het veld worden aangebracht en naar wens ingesteld worden. Elke situatie vroeg om een andere soort ontsteking. Springladingen konden op tijd, van op afstand, of mechanisch (druk of tripwire) tot ontploffing worden gebracht.
Om de benodigde explosieven te transporteren beschikte de pionier over verscheidene tassen.
Boven zien we een set zoals gebruikt door 'Sturmpioniere', welke actief waren in het heetst van de strijd. Zij moesten dus hun materiaal ten alle tijde bij zich hebben. Slechts 1 op 5 van de actieve pionieren werd uitgerust met dit type zakken. De set bestond uit een tas die op de rug werd gedragen en twee heuptassen.
Omdat deze zakken veel plaats innamen aan de riem en de rug werden deze zo ontworpen dat andere bepakking ook hier in netjes kon worden weggestopt. Zo was er aan de riem geen plaats meer voor de traditionele patroontassen en werden er aan de heuptassen vakjes voorzien om munitie in te transporteren. Het zeltbahn kon opgeplooid in de de rugtas. In het de bovenste 'sluitflap' werd tevens ruimte voorzien om het eetketeltje in op te bergen. Aan de voorzijde van de rechter heuptas werd een vak voorzien om het gasmasker te bergen.
Boven zien we een set zoals gebruikt door 'Sturmpioniere', welke actief waren in het heetst van de strijd. Zij moesten dus hun materiaal ten alle tijde bij zich hebben. Slechts 1 op 5 van de actieve pionieren werd uitgerust met dit type zakken. De set bestond uit een tas die op de rug werd gedragen en twee heuptassen.
Omdat deze zakken veel plaats innamen aan de riem en de rug werden deze zo ontworpen dat andere bepakking ook hier in netjes kon worden weggestopt. Zo was er aan de riem geen plaats meer voor de traditionele patroontassen en werden er aan de heuptassen vakjes voorzien om munitie in te transporteren. Het zeltbahn kon opgeplooid in de de rugtas. In het de bovenste 'sluitflap' werd tevens ruimte voorzien om het eetketeltje in op te bergen. Aan de voorzijde van de rechter heuptas werd een vak voorzien om het gasmasker te bergen.
Moest er geen opbergruimte genoeg zijn in de rug- en heuptassen, was er nog de extra sprengmitteltasche. Deze was op zijn beurt voorzien om nog extra explosieven te kunnen dragen. Hij kon met de hand of rond de schouder worden gedragen.
Het juiste gereedschap
Er was natuurlijk meer nodig dan enkel explosieven om de job te klaren. Hiervoor werden ten behoeve van de pionier enkele speciale, makkelijk draagbare gereedschappen ontwikkeld om in het veld te gebruiken.
Er was natuurlijk meer nodig dan enkel explosieven om de job te klaren. Hiervoor werden ten behoeve van de pionier enkele speciale, makkelijk draagbare gereedschappen ontwikkeld om in het veld te gebruiken.
Tot de mogelijke bepakking van de pionier behoorden onder andere een draagbare handzaag, een korte en lange draadtang, een lange schep en korte of lange pioniersbijl of pikhouweel.
Boven afgebeeld zien we 2 handzagen zoals deze aan de buikriem werden gedragen. Zoals vaak werd het materiaal gedurende de oorlog aangepast. De zaag uit 1937 werd uitgevoerd met lederen schede, terwijl de zaag uit 1942 een schede heeft uit presstoff.
Deze zagen werden voor verscheidene doeleinden gebruikt. Kleinere zaagwerken aan het front konden met deze zaag rap worden opgelost. Grotere exemplaren waren beschikbaar, maar het was natuurlijk niet altijd mogelijk om deze aan de voorste frontlinies te krijgen. Met de draagbare gereedschappen werden vaak opgeworpen hindernissen verwijderd voor de avancerende troepen.
Deze zagen werden voor verscheidene doeleinden gebruikt. Kleinere zaagwerken aan het front konden met deze zaag rap worden opgelost. Grotere exemplaren waren beschikbaar, maar het was natuurlijk niet altijd mogelijk om deze aan de voorste frontlinies te krijgen. Met de draagbare gereedschappen werden vaak opgeworpen hindernissen verwijderd voor de avancerende troepen.
Ook draadtangen behoorden tot de standaarduitrusting van de pionier. Het hier getoonde exemplaar met bijhorende draagtas uit 1941 werd ook rond de buikriem gedragen.
De handbijl of 'Klauenbeil'. Het nut van deze spreekt natuurlijk voor zich. Deze werd met een clip aan een draaglus om de buikriem bevestigd. Het hier getoonde exemplaar werd door de firma 'Rex' geproduceerd in 1942.
Vooraan het foedraal zien we een rond vak waarin een lintmeter van 25 meter kon worden opgeborgen.
Vooraan het foedraal zien we een rond vak waarin een lintmeter van 25 meter kon worden opgeborgen.
In een eerder artikel bespraken we ook al de mijnvlaggetjes, welke ook tot de uitrusting behoorden. Hiervoor verwijs ik u graag door naar de pagina van het object van de maand Oktober 2020.
Bronnen
BALEN, Collectie foto’s en fotoalbums Werkgroep Balen Bevrijd, 1940-1944.
John R. Angolia and Adolf Schlicht, Uniforms and traditions of the German army 1933- 1945, US, 1987.
BALEN, Collectie foto’s en fotoalbums Werkgroep Balen Bevrijd, 1940-1944.
John R. Angolia and Adolf Schlicht, Uniforms and traditions of the German army 1933- 1945, US, 1987.