2024 - Object N° 1
Op 12 juni 2024 werd in Balen-Centrum, vlakbij het stationsgebouw, een gedenkplaat onthuld voor verzetsstrijdster Adeleine Hus en haar ouders. (Hier meer over het aangrijpende oorlogsverhaal van de familie Hus – Van Genechten.)
Naar aanleiding van de inhuldiging richtte Team Balen Bevrijd i.s.m. Erfgoed Balen een tijdelijke expo in over de omgekomen Balense Politieke Gevangenen (1940-1945). Naast het verhaal van onze dorpsgenoten die het leven lieten in de naziconcentratiekampen, werden tijdens deze expo ook enkele aquarellen getoond van kunstenaar Jo Conrardy. De schilder gaf in zijn werken een unieke weergave van het leven – en de dood – in de kampen. De werken waren decennialang opgeborgen en werden recent in handgift overgedragen.
Tijdens de expo in het weekend van 15-16 juni 2024 kon slechts een deel van de aquarellen worden getoond aan de bezoekers. Als eerbetoon aan alle Balenaren die zich hebben verzet tegen het naziregime en daar slachtoffer van werden, richtten we hier een digitale expo in en worden daarbij alle aquarellen getoond.
Opdat we hen – en alle oorlogsslachtoffers – nooit zullen vergeten…
Nie wieder
Plus jamais
Never again
Nooit meer
Aquarellen voor de ‘Intergeallieerde Vriendschapstrein’
In 1948-1949 toerde er een ‘Intergeallieerde Vriendschapstrein’ ofwel ‘Train Interallié de l’Amitié’ met daarin een rijdende tentoonstelling doorheen heel Europa. De trein stopte in verschillende stations en was tijdelijk op verschillende locaties toegankelijk voor het grote publiek. Het initiatief ging uit vanwege de 'Association Interalliée des Réstistants du Rail', een globale vereniging van spoorwegverzetsorganisaties uit Europa en had als doel geld in te zamelen voor gezinnen waarvan de vader was omgekomen bij spoorwegverzetsacties of in de Duitse concentratiekampen.
Tijdens de expo in het weekend van 15-16 juni 2024 kon slechts een deel van de aquarellen worden getoond aan de bezoekers. Als eerbetoon aan alle Balenaren die zich hebben verzet tegen het naziregime en daar slachtoffer van werden, richtten we hier een digitale expo in en worden daarbij alle aquarellen getoond.
Opdat we hen – en alle oorlogsslachtoffers – nooit zullen vergeten…
Nie wieder
Plus jamais
Never again
Nooit meer
Aquarellen voor de ‘Intergeallieerde Vriendschapstrein’
In 1948-1949 toerde er een ‘Intergeallieerde Vriendschapstrein’ ofwel ‘Train Interallié de l’Amitié’ met daarin een rijdende tentoonstelling doorheen heel Europa. De trein stopte in verschillende stations en was tijdelijk op verschillende locaties toegankelijk voor het grote publiek. Het initiatief ging uit vanwege de 'Association Interalliée des Réstistants du Rail', een globale vereniging van spoorwegverzetsorganisaties uit Europa en had als doel geld in te zamelen voor gezinnen waarvan de vader was omgekomen bij spoorwegverzetsacties of in de Duitse concentratiekampen.
Het treinstel voor deze ‘rijdende expo’ werd door de Belgische regering ter beschikking gesteld en vertelde het verhaal van de spoorwegweerstanders in verschillende facetten. Alle wagons kregen een aparte invulling en één van de wagons werd gedecoreerd met schilderijen van kunstenaar Jo Conrardy, waarin hij het verhaal van de concentratiekampen illustreerde in een reeks aquarellen. De negen getoonde werken vormen – wellicht – slechts een deel van het oorspronkelijke aantal aquarellen.
Toen de trein doorheen Nederland toerde in 1949, werd dat veelvuldig op beeld vastgelegd. Het weekjournaal van 'Polygoon Hollands Nieuws' maakte eveneens een klein verslag - met bewegende beelden - toen de trein in Utrecht arriveerde op 12 september 1949. In dit filmverslag zijn ook de aquarellen van Jo Conrady goed zichtbaar. De werken werden destijds ingekaderd voor de expo en bleven, tot op de dag van vandaag en na een grondig behandeling, zo bewaard.
Kunstenaar Jo Conrardy (1913-1993)
Joseph (Jo) Conrardy werd geboren op 3 november 1913 in Halanzy (Provincie Luxemburg) en was de jongste in een gezin van 3 kinderen. Na zijn basisstudies in de lokale dorpsschool belandde Jo in het Klein Seminarie van Bastogne. Hij voelde zich echter meer aangetrokken tot tekenen en schilderen en ging vervolgens kunst studeren te Doornik, waar hij in 1935 het diploma van professioneel kunstenaar behaalde aan ‘la section artistique de l’Ecole Saint-Luc’.
Na zijn opleiding riep de militaire dienstplicht. Uiteindelijk volgde Jo Conrardy een opleiding tot officier en zo werd hij in mei 1940 onder de wapens geroepen als Luitenant binnen het 5de Regiment Ardeense Jagers. Tijdens de Slag aan de Leie werd hij krijgsgevangen genomen en, net zoals de meeste officieren binnen het Belgische Leger, voor vijf jaar opgesloten in de Duitse krijgsgevangenkampen. Conrardy verbleef in de kampen van Prenzlau en Fischbeck in het noorden van Duitsland tot hij in 1945 werd bevrijd door de geallieerden.
De eigen ervaringen tijdens de oorlog en het verlies van enkele goede vrienden in de Duitse concentratiekampen kwamen in verschillende van zijn werken tot uiting. Ook de tentoongestelde werken van deze ‘maître aquarelliste’ kwamen op die manier tot stand en werden speciaal gemaakt voor de Intergeallieerde Vriendschapstrein.
Na zijn terugkeer naar België in 1945 huwde Jo Conrardy met Gilberte Sussenaire. Ze vestigden zich in Vorst bij Brussel en kregen samen 2 zonen. Naast een reeks kunstwerken waarin het oorlogsverleden van Conrardy een prominente plaats kreeg, illustreerde hij enkele grotere nationale dag- en weekbladen alsook literaire tijdschriften. Hij overleed op 27 maart 1993 in Ukkel.
Omgekomen Balense Politieke Gevangenen (1940-1945)
Tijdens de Tweede Wereldoorlog werden tientallen Balenaren en Olmenaren opgepakt door de Duitse politiediensten en vervolgens opgesloten als Politieke Gevangenen.
Een handvol mannen en vrouwen keerden in 1945 totaal verzwakt terug uit hechtenis. 11 personen overleefden de ontberingen in de Duitse gevangenissen en concentratiekampen (KZ-Lager) echter niet.
Opdat we hen nooit vergeten...
Joseph (Jo) Conrardy werd geboren op 3 november 1913 in Halanzy (Provincie Luxemburg) en was de jongste in een gezin van 3 kinderen. Na zijn basisstudies in de lokale dorpsschool belandde Jo in het Klein Seminarie van Bastogne. Hij voelde zich echter meer aangetrokken tot tekenen en schilderen en ging vervolgens kunst studeren te Doornik, waar hij in 1935 het diploma van professioneel kunstenaar behaalde aan ‘la section artistique de l’Ecole Saint-Luc’.
Na zijn opleiding riep de militaire dienstplicht. Uiteindelijk volgde Jo Conrardy een opleiding tot officier en zo werd hij in mei 1940 onder de wapens geroepen als Luitenant binnen het 5de Regiment Ardeense Jagers. Tijdens de Slag aan de Leie werd hij krijgsgevangen genomen en, net zoals de meeste officieren binnen het Belgische Leger, voor vijf jaar opgesloten in de Duitse krijgsgevangenkampen. Conrardy verbleef in de kampen van Prenzlau en Fischbeck in het noorden van Duitsland tot hij in 1945 werd bevrijd door de geallieerden.
De eigen ervaringen tijdens de oorlog en het verlies van enkele goede vrienden in de Duitse concentratiekampen kwamen in verschillende van zijn werken tot uiting. Ook de tentoongestelde werken van deze ‘maître aquarelliste’ kwamen op die manier tot stand en werden speciaal gemaakt voor de Intergeallieerde Vriendschapstrein.
Na zijn terugkeer naar België in 1945 huwde Jo Conrardy met Gilberte Sussenaire. Ze vestigden zich in Vorst bij Brussel en kregen samen 2 zonen. Naast een reeks kunstwerken waarin het oorlogsverleden van Conrardy een prominente plaats kreeg, illustreerde hij enkele grotere nationale dag- en weekbladen alsook literaire tijdschriften. Hij overleed op 27 maart 1993 in Ukkel.
Omgekomen Balense Politieke Gevangenen (1940-1945)
Tijdens de Tweede Wereldoorlog werden tientallen Balenaren en Olmenaren opgepakt door de Duitse politiediensten en vervolgens opgesloten als Politieke Gevangenen.
Een handvol mannen en vrouwen keerden in 1945 totaal verzwakt terug uit hechtenis. 11 personen overleefden de ontberingen in de Duitse gevangenissen en concentratiekampen (KZ-Lager) echter niet.
Opdat we hen nooit vergeten...
Dankwoord
Met expliciete dank aan Mr. en Mevr. Willems - Van den Bergh voor de handgift van deze aquarellen. Op deze manier blijft een aangrijpende impressie van de concentratiekampen én uniek stukje oorlogserfgoed behouden voor de komende generaties. Enorm bedankt!
Bronnen
BALEN, Fiches Balense en Olmense oorlogsslachtoffers, (www.balenbevrijd.com/oorlogsslachtoffers.html).
BALEN, Politieke Gevangenen, (www.balenbevrijd.com/balense-politieke-gevangenen.html).
‘De Vriendschapstrein komt naar ons land’, De Zwerver, Weekblad der GOIWN en LO-LKP-stichting, N°27, 9 september 1949, 6.
‘Quelqu’un de chez nous, Jo Conrardy (1913-1993), L’Echo Communal, Ville d’Aubange, N°68, Oktober 2023, 3.
Slagorde der officieren, Belgisch Leger 1940, 5de Regiment Ardeense Jagers.
UTRECHT, Collectie Utrechts Archief, beeldbank, Intergeallieerde vriendschapstrein.
‘Vriendschapstrein arriveert in ons land’, Op Beeld en Geluid, Open Beelden, Public Domain Mark 1.0.
Met expliciete dank aan Mr. en Mevr. Willems - Van den Bergh voor de handgift van deze aquarellen. Op deze manier blijft een aangrijpende impressie van de concentratiekampen én uniek stukje oorlogserfgoed behouden voor de komende generaties. Enorm bedankt!
Bronnen
BALEN, Fiches Balense en Olmense oorlogsslachtoffers, (www.balenbevrijd.com/oorlogsslachtoffers.html).
BALEN, Politieke Gevangenen, (www.balenbevrijd.com/balense-politieke-gevangenen.html).
‘De Vriendschapstrein komt naar ons land’, De Zwerver, Weekblad der GOIWN en LO-LKP-stichting, N°27, 9 september 1949, 6.
‘Quelqu’un de chez nous, Jo Conrardy (1913-1993), L’Echo Communal, Ville d’Aubange, N°68, Oktober 2023, 3.
Slagorde der officieren, Belgisch Leger 1940, 5de Regiment Ardeense Jagers.
UTRECHT, Collectie Utrechts Archief, beeldbank, Intergeallieerde vriendschapstrein.
‘Vriendschapstrein arriveert in ons land’, Op Beeld en Geluid, Open Beelden, Public Domain Mark 1.0.