Maart 2021
Vlak na de Bevrijding in september 1944 meldden verscheidene Balenaren zich als Oorlogsvrijwilliger. Tussen september 1944 en maart 1945 sloten zeker 80 personen zich aan bij het geallieerde Bevrijdingsleger. Hun actieve dienst liep - afhankelijk van de eenheden waarin zij toetraden - van september 1944 tot in de jaren 1945 - 1946.
Enkele Balenaren sloten zich onmiddellijk aan bij de Belgische eenheden die onze regio bevrijdden in september 1944, zoals de Belgische 'Brigade Piron', en trokken mee richting Nederland en Duitsland in het spoor van de geallieerde Bevrijdingstroepen.
Het merendeel van de Balense vrijwilligers meldde zich pas in de weken en maanden na de Bevrijding en werden ingelijfd in onderdelen van het nieuwe Belgische leger, waarvan een vijfentwintigtal in het 8e Bataljon Fuseliers terecht kwam en een tiental bij het 2e Bataljon Ontmijners. Over de Ontmijners verscheen al eens een bijdrage in het Object van de Maand September 2018. De speciale link van het 8e Bataljon Fuseliers met Balen, zal later nog eens worden opgenomen.
Een beperkt aantal vrijwilligers uit Balen kwam in de Belgische Infanterie Brigades terecht, die tijdens de laatste oorlogsmaanden in Noord-Ierland werden klaargestoomd voor een actieve inzet. Eén van deze mannen was Jozef Van de Craen, die in maart 1945 om het leven kwam tijdens zijn opleiding. Als eerbetoon werpen we hieronder - exact 76 jaar na de feiten - een blik op zijn verhaal.
Enkele Balenaren sloten zich onmiddellijk aan bij de Belgische eenheden die onze regio bevrijdden in september 1944, zoals de Belgische 'Brigade Piron', en trokken mee richting Nederland en Duitsland in het spoor van de geallieerde Bevrijdingstroepen.
Het merendeel van de Balense vrijwilligers meldde zich pas in de weken en maanden na de Bevrijding en werden ingelijfd in onderdelen van het nieuwe Belgische leger, waarvan een vijfentwintigtal in het 8e Bataljon Fuseliers terecht kwam en een tiental bij het 2e Bataljon Ontmijners. Over de Ontmijners verscheen al eens een bijdrage in het Object van de Maand September 2018. De speciale link van het 8e Bataljon Fuseliers met Balen, zal later nog eens worden opgenomen.
Een beperkt aantal vrijwilligers uit Balen kwam in de Belgische Infanterie Brigades terecht, die tijdens de laatste oorlogsmaanden in Noord-Ierland werden klaargestoomd voor een actieve inzet. Eén van deze mannen was Jozef Van de Craen, die in maart 1945 om het leven kwam tijdens zijn opleiding. Als eerbetoon werpen we hieronder - exact 76 jaar na de feiten - een blik op zijn verhaal.
Oorlogsvrijwilliger Jozef Van de Craen
Jozef Ferdinand Gerard Van de Craen werd geboren in Balen-Neet op 23 april 1921. Hij was een zoon van Theofiel Ferdinand Van de Craen en Maria Constantia Flament. Het gezin woonde in de Congostraat nummer 1 in Balen-Wezel.
De militaire carrière van Jozef startte in maart 1938 bij het 7de Linieregiment. Hij meldde zich als vrijwillige dienstnemer met een contract van 3 jaar. Zo kreeg hij het immatriculatienummer 107 / 87708. In de jaren daarna werd hij bevorderd tot korporaal en vervolgens sergeant. Bij de algemene mobilisatie op 10 mei 1940 werd hij onderofficier in het 15de Linieregiment, dat werd ontdubbeld van het 7de Linieregiment.
Jozef diende bij die laatste eenheid tijdens de Achttiendaagse Veldtocht en werd op 25 mei 1940 krijgsgevangene genomen nabij het Schipdonkkanaal. Die bewuste dag leden de Belgen zware verliezen en werden zo’n 5.000 Belgische soldaten gevangengenomen. Jozef kwam in Duitsland terecht en werd opgesloten in Stalag 17B nabij Gneixendorf (Krems) en nevenkamp Linz. Op 18 februari 1941 kwam zijn gevangenschap in Duitsland ten einde en enkele dagen later, op 22 februari, werd hij gerepatrieerd naar België. Diezelfde dag nog meldde hij zich aan op het gemeentehuis te Balen en leverde hij zijn resterende militaire uitrustingsstukken in. Zijn vest, broek, schoenen en kapotjas werden daar achtergelaten.
Tijdens de bezetting sloot hij zich aan bij de weerstand, meer bepaald bij het Geheim Leger. In het laatste oorlogsjaar werd Jozef aangesteld als chef binnen de afdeling van Balen-Wezel. Als lid van het Geheim Leger werd hij ook erkend als gewapend weerstander voor de periode van 25 maart 1944 tot 14 oktober 1944. Daarvoor ontving hij (postuum) de Medaille van de Weerstand op 19 oktober 1949.
Jozef Ferdinand Gerard Van de Craen werd geboren in Balen-Neet op 23 april 1921. Hij was een zoon van Theofiel Ferdinand Van de Craen en Maria Constantia Flament. Het gezin woonde in de Congostraat nummer 1 in Balen-Wezel.
De militaire carrière van Jozef startte in maart 1938 bij het 7de Linieregiment. Hij meldde zich als vrijwillige dienstnemer met een contract van 3 jaar. Zo kreeg hij het immatriculatienummer 107 / 87708. In de jaren daarna werd hij bevorderd tot korporaal en vervolgens sergeant. Bij de algemene mobilisatie op 10 mei 1940 werd hij onderofficier in het 15de Linieregiment, dat werd ontdubbeld van het 7de Linieregiment.
Jozef diende bij die laatste eenheid tijdens de Achttiendaagse Veldtocht en werd op 25 mei 1940 krijgsgevangene genomen nabij het Schipdonkkanaal. Die bewuste dag leden de Belgen zware verliezen en werden zo’n 5.000 Belgische soldaten gevangengenomen. Jozef kwam in Duitsland terecht en werd opgesloten in Stalag 17B nabij Gneixendorf (Krems) en nevenkamp Linz. Op 18 februari 1941 kwam zijn gevangenschap in Duitsland ten einde en enkele dagen later, op 22 februari, werd hij gerepatrieerd naar België. Diezelfde dag nog meldde hij zich aan op het gemeentehuis te Balen en leverde hij zijn resterende militaire uitrustingsstukken in. Zijn vest, broek, schoenen en kapotjas werden daar achtergelaten.
Tijdens de bezetting sloot hij zich aan bij de weerstand, meer bepaald bij het Geheim Leger. In het laatste oorlogsjaar werd Jozef aangesteld als chef binnen de afdeling van Balen-Wezel. Als lid van het Geheim Leger werd hij ook erkend als gewapend weerstander voor de periode van 25 maart 1944 tot 14 oktober 1944. Daarvoor ontving hij (postuum) de Medaille van de Weerstand op 19 oktober 1949.
Na de Bevrijding was de oorlog voor Jozef nog niet afgelopen. Op 18 januari 1945 meldde hij zich vrijwillig om aan te sluiten bij de Belgische Strijdkrachten. Jozef Van de Craen werd zo oorlogsvrijwilliger in de 2de Brigade ‘Yzer’. Hij was sergeant in de 2de Compagnie van het III Bataljon. Als onderofficier kreeg hij de status van beroepsvrijwilliger. Zijn oversten waren Majoor Vandenberghe, de commandant van het IIIde Bataljon en Luitenant Pirot, de aanvoerder van zijn compagnie.
In Noord-Ierland werden de Belgische vrijwilligers begin 1945 klaargestoomd om nog ingezet te worden in de oorlog tegen Duitsland. Ook Jozef Van de Craen was daar aanwezig. Nog voor hij de opleiding kon afronden, kwam Jozef op vrijdag 16 maart 1945 tragisch om het leven tijdens een auto-ongeluk in Temple-Patrick. Enkele dagen later, op 20 maart, kreeg hij een tijdelijke rustplaats in Belfast. Hij werd aanvankelijk begraven op Belfast City Cemetery. Zijn graf lag in de Glenalina Extension, Section CS en kreeg nummer C.S.94. De familie werd op de hoogte gebracht door de Commandant van de eenheid en het Ministerie van Landsverdediging.
Op 8 oktober 1949 vond de opgraving van zijn stoffelijk overschot plaats in Belfast en op 20 oktober 1949 werd hij gerepatrieerd naar België en begraven in Wezel. Op de begraafplaats van Wezel wordt hij vandaag de dag nog steeds herdacht bij het Oorlogsmonument.
In Noord-Ierland werden de Belgische vrijwilligers begin 1945 klaargestoomd om nog ingezet te worden in de oorlog tegen Duitsland. Ook Jozef Van de Craen was daar aanwezig. Nog voor hij de opleiding kon afronden, kwam Jozef op vrijdag 16 maart 1945 tragisch om het leven tijdens een auto-ongeluk in Temple-Patrick. Enkele dagen later, op 20 maart, kreeg hij een tijdelijke rustplaats in Belfast. Hij werd aanvankelijk begraven op Belfast City Cemetery. Zijn graf lag in de Glenalina Extension, Section CS en kreeg nummer C.S.94. De familie werd op de hoogte gebracht door de Commandant van de eenheid en het Ministerie van Landsverdediging.
Op 8 oktober 1949 vond de opgraving van zijn stoffelijk overschot plaats in Belfast en op 20 oktober 1949 werd hij gerepatrieerd naar België en begraven in Wezel. Op de begraafplaats van Wezel wordt hij vandaag de dag nog steeds herdacht bij het Oorlogsmonument.
Belgische vrijwilligers in Noord-Ierland
Reeds voor het einde van de oorlog werden de voorbereidingen getroffen om een nieuw Belgisch Leger uit te bouwen. In 1942 legde de Belgische regering in ballingschap te Londen de contouren vast van een nieuw Legerkorps dat goed opgeleid moest zijn, klaar voor de strijd en geschikt voor de uiteindelijke bezetting van Duitsland.
Na de Bevrijding van België in september 1944 begon de Belgische regering het plan te realiseren. Een Belgische militaire missie ging in december 1944 naar Londen om de implementatie van deze troepen binnen de geallieerde legerstructuren te bespreken met het Britse War Office. Daar kwamen volgende afspraken kwamen tot stand:
Ook vanuit Balen kwamen enkele mannen in de 2e Infanterie Brigade 'Yser' en de 3e Infanterie Brigade 'Rumbeke' terecht. Jozef Van de Craen werd vrijwilliger in de Brigade 'Yser'.
Reeds voor het einde van de oorlog werden de voorbereidingen getroffen om een nieuw Belgisch Leger uit te bouwen. In 1942 legde de Belgische regering in ballingschap te Londen de contouren vast van een nieuw Legerkorps dat goed opgeleid moest zijn, klaar voor de strijd en geschikt voor de uiteindelijke bezetting van Duitsland.
Na de Bevrijding van België in september 1944 begon de Belgische regering het plan te realiseren. Een Belgische militaire missie ging in december 1944 naar Londen om de implementatie van deze troepen binnen de geallieerde legerstructuren te bespreken met het Britse War Office. Daar kwamen volgende afspraken kwamen tot stand:
- De 1e Infanterie Brigade, beter bekend als 'Brigade Piron' en voortvloeiende uit de troepen die reeds als oorlogsvrijwilliger in Groot-Brittannië aanwezig waren, werd versterkt, getraind, en moest tegen 1 mei 1945 klaar zijn.
- De 2e Infanterie Brigade, beter gekend als Brigade 'Yser', moest vanaf eind januari 1945 een training ondergaan in Noord-Ierland.
- De 3e en 4e Infanterie Brigade moesten vanaf eind maart 1945 ook naar Noord-Ierland gaan voor hun opleiding.
- De 5e en 6e Infanterie Brigade zouden eind mei 1945 volgen.
Ook vanuit Balen kwamen enkele mannen in de 2e Infanterie Brigade 'Yser' en de 3e Infanterie Brigade 'Rumbeke' terecht. Jozef Van de Craen werd vrijwilliger in de Brigade 'Yser'.
Een beknopte geschiedenis van de 2e Infanterie Brigade ‘Yser’
De 2e Infanterie Brigade 'Yser' werd opgericht op 19 januari 1945. De eerste officieren en onderofficieren waren reeds opgeleid in Groot-Brittannië en starten in West-Vlaanderen met de opleiding van nieuwe rekruten. Die nieuwelingen bestonden uit Belgische oorlogsvrijwilligers uit verschillende delen van het land en werden opgeleid met oog op inzet tegen Duitsland. België was dan wel bevrijd, de oorlog in Europa was nog niet ten einde.
Slechts enkele dagen na de oprichting, op 23 januari 1945, werd de volledige Brigade naar Noord-Ierland gebracht. Verschillende onderdelen kwamen op de volgende plaatsen terecht:
Van september 1945 tot en met maart 1946 maakte de Brigade deel uit van de geallieerde bezettingstroepen in Duitsland. De troepen dienden in Sauerland en voerden hoofdzakelijk bewakingsopdrachten uit in de kampen voor ‘ontheemde personen’ of displaced persons van Whiel, Neunkirchen, Waldbröl. Het ging vaak om voormalige dwangarbeiders die zich door de oorlog buiten hun thuisland bevonden en nog hulp moesten krijgen om te repatriëren. Daarnaast bewaakten ze ook Duitse krijgsgevangenen in de gevangenis van Siegburg en het Kamp van Delbrück. Tot slot stonden ze ook mee in voor de goede orde in het bezette Duitsland: zo spoorden ze verdachten en Duitse militairen op, verzamelden en vernietigden ze achtergelaten oorlogsmateriaal, bestraften ze fraude en handel op de zwarte markt, en controleerden ze het verkeer.
Op 2 maart 1946 keerde de Brigade terug naar België. Daar werd de eenheid een jaar later, op 15 maart 1947, ontbonden. In de de rangen van de Brigade 'Yser' kwamen 14 personen om het leven in bevolen dienst. Balenaar Jozef Van de Craen was één van hen.
We will remember them...
De 2e Infanterie Brigade 'Yser' werd opgericht op 19 januari 1945. De eerste officieren en onderofficieren waren reeds opgeleid in Groot-Brittannië en starten in West-Vlaanderen met de opleiding van nieuwe rekruten. Die nieuwelingen bestonden uit Belgische oorlogsvrijwilligers uit verschillende delen van het land en werden opgeleid met oog op inzet tegen Duitsland. België was dan wel bevrijd, de oorlog in Europa was nog niet ten einde.
Slechts enkele dagen na de oprichting, op 23 januari 1945, werd de volledige Brigade naar Noord-Ierland gebracht. Verschillende onderdelen kwamen op de volgende plaatsen terecht:
- Hoofdkwartier: Drumadarragh House;
- Ie Infanterie Bataljon: Ballycregy;
- IIe Infanterie Bataljon en RASC Compagnie: Antrim;
- IIIe Infanterie Bataljon: Loughermore;
- Onafhankelijke Machinegeweer Compagnie: Ballyclare;
- Veld Ambulance Eenheid: Doagh;
- REME Workshop: Antrim.
Van september 1945 tot en met maart 1946 maakte de Brigade deel uit van de geallieerde bezettingstroepen in Duitsland. De troepen dienden in Sauerland en voerden hoofdzakelijk bewakingsopdrachten uit in de kampen voor ‘ontheemde personen’ of displaced persons van Whiel, Neunkirchen, Waldbröl. Het ging vaak om voormalige dwangarbeiders die zich door de oorlog buiten hun thuisland bevonden en nog hulp moesten krijgen om te repatriëren. Daarnaast bewaakten ze ook Duitse krijgsgevangenen in de gevangenis van Siegburg en het Kamp van Delbrück. Tot slot stonden ze ook mee in voor de goede orde in het bezette Duitsland: zo spoorden ze verdachten en Duitse militairen op, verzamelden en vernietigden ze achtergelaten oorlogsmateriaal, bestraften ze fraude en handel op de zwarte markt, en controleerden ze het verkeer.
Op 2 maart 1946 keerde de Brigade terug naar België. Daar werd de eenheid een jaar later, op 15 maart 1947, ontbonden. In de de rangen van de Brigade 'Yser' kwamen 14 personen om het leven in bevolen dienst. Balenaar Jozef Van de Craen was één van hen.
We will remember them...
Bronnen
BALEN, Collectie foto’s, archiefstukken en bidprentjes Werkgroep Balen Bevrijd, 1940-1944.
BALEN, GAB, Oorlogsvrijwilligers Balen.
EVERE, Archieven Defensie, Militaire Personeelsdossiers, Jozef Van de Craen.
2e Brigade User 44-46, Montigny-le-Tilleul, 1986.
Belgian Army 1940 - 1946, (www.be4046.eu).
Belgian Forces in United Kingdom, Brussel, 1994.
De Achttiendaagse Veldtocht, (https://18daagseveldtocht.be/).
Joseph van de Craen, (https://wartimeni.com/person/joseph-van-de-craen).
BALEN, Collectie foto’s, archiefstukken en bidprentjes Werkgroep Balen Bevrijd, 1940-1944.
BALEN, GAB, Oorlogsvrijwilligers Balen.
EVERE, Archieven Defensie, Militaire Personeelsdossiers, Jozef Van de Craen.
2e Brigade User 44-46, Montigny-le-Tilleul, 1986.
Belgian Army 1940 - 1946, (www.be4046.eu).
Belgian Forces in United Kingdom, Brussel, 1994.
De Achttiendaagse Veldtocht, (https://18daagseveldtocht.be/).
Joseph van de Craen, (https://wartimeni.com/person/joseph-van-de-craen).