Maart 2019
Het Object van de Maand Maart zet enkele Belgische uniformstukken in de kijker van een militaire geneesheer uit de nabije regio. Het betreft de uniformvest, kepie en lederen riem van reserve onderluitenant - arts Bartholomé Arnold Van Can uit Leopoldsburg.
Bartholomé Arnold Van Can werd geboren in Leopoldsburg op 23 februari 1905 en was de zoon van Charles Van Can en Marie Vanderkelen. Arnold studeerde geneeskunde aan de Katholieke Universiteit Leuven en zat in de 2de kandidatuur toen hij werd opgeroepen voor zijn militaire dienstplicht. In januari 1926 werd hij ingelijfd in het 3de Geneeskundige Korps als milicien en kreeg als stamnummer 280/67.
Een jaar later ging hij over naar het 2de Geneeskundig Korps. Tijdens zijn dienstplicht, werd Arnold Van Can enkele malen bevorderd met een hogere rang en genoot hij ook de opleiding van brancardier-infirmier. In het 1936 verliet Arnold Van Can het ouderlijke nest in Leopoldsburg en verhuisde hij naar Gent. In datzelfde jaar werd hij uiteindelijk benoemd tot reserve onderluitenant – arts. Als officier kreeg hij een nieuw stamnummer 36746. Bij die laatste promotie liet hij zeer waarschijnlijk het getoonde uniform maken.
In vredestijd maakte hij deel uit van het 2de Geneeskundig Korps. Zowel in 1938 als 1939 werd hij opnieuw onder de wapens geroepen. Het militaire dossier van Arnold Van Can geeft helaas geen verdere details over het persoonlijke verloop van de Achttiendaagse Veldtocht. Wel is duidelijk dat hij vanaf 11 september 1939 werd gemobiliseerd en in dienst bleef tot juni 1940.
Via andere bronnen kon het verhaal van deze reserve officier echter wel worden gereconstrueerd. Bartholomé Arnold Van Can werd namelijk teruggevonden in de slagorde van officieren binnen het 35ste Linieregiment tijdens de Achttiendaagse Veldtocht. In mei 1940 was hij bij die eenheid actief als geneesheer-médicin binnen de Staf van het Iste Bataljon.
Onderluitenant Bartholomé Arnold Van Can tijdens de Achttiendaagse Veldtocht
Het 35ste Linieregiment was een infanterieregiment van de tweede reserve en werd ontdubbeld van het 5de Linieregiment. De eenheid was in mei 1940 verantwoordelijk voor de verdediging van de ondersector Beringen en bemande daar de stellingen aan het Albertkanaal. De troepen lagen opgesteld in het gebied ten westen en noordwesten van het Albertkanaal tussen Beringen en Paal.
Van 21 tot 24 mei bezette het 35ste Linieregiment de noordrand van Diksmuide en de brug van Tervate. In de nacht van 25 op 26 mei kreeg de eenheid een groter gebied toebedeeld en liep de verdedigingszone van Klerken en Diksmuide tot aan de Franse grens. Het Iste Bataljon stelde zich aan de oostelijke oever van de Ijzer op met drie van de vier compagnieën. De derde compagnie van het Iste bataljon werd nabij de Franse grens opgesteld. Het IIde Bataljon bezette de zone tussen Diksmuide en Klerken. Het IIIde Bataljon nam post tussen de Ijzer en de baan van Woumen naar Zarren. Die posities bleef de eenheid innemen tot aan de capitulatie van het Belgisch Leger.
Op 29 mei marcheerde het regiment naar Werken, waar het bleef gekantonneerd tot 2 juni. Na die datum trokken de restanten van de eenheid door naar Deerlijk. Tussen 4 en 10 juni verbleven de krijgsgevangenen van het regiment in een lege fabriek in Ronse. Daar volgde op 10 en 11 juni de demobilisatie van de troepen en het reservekader. Ook Arnold Van Can was wellicht bij die groep en keerde op 30 juni 1940 keerde terug naar huis. Na de oorlog vestigde hij zich als arts in Sint-Kwittens-Lennik.
Het uniform van Onderluitenant Bartholomé Arnold Van Can
De uniformstukken van onderluitenant Arnold Van Can vertonen de typische kenmerken van een uniform voor officieren volgens de voorschriften van 1935. In dit geval betreft het stukken die Arnold Van Can liet vervaardigen in zijn geboortedorp Leopoldsburg. De uniformvest werd gemaakt bij kleermaker J. De Coster, een private kleermaker die zich ook specialiseerde in militaire uniformen. De vest is gemaakt in fijne stof en heeft geborduurde insignes van het Geneeskundig Korps, waardoor het uniform kan doorgaan als een stads- of uitgangstenue. Ook de kepie werd geleverd door een firma uit Leopoldsburg, H. Cornélis-Vanderputten. Die laatste ‘Fabrique de kepis militaires' was gevestigd in de Hospitaalstraat 12 te Leopoldsburg.
De kraagspiegels van de vest zijn amarant fluweel van kleur en hebben geborduurde attributen van het Geneeskundige Korps. Ze geven daarnaast de rang van onderluitenant aan. Ook de kepie heeft een amaranten bies, gouden stormriem en goudkleurig insigne, wat typisch is voor officieren-geneesheren van de Gezondheidsdienst.
De schouderstukken van de uniformvest vertonen sporen van cijfers onder de kroontjes en duiden op de aanhechting bij een infanterieregiment. De gouden kroontjes geven weer dat hij werd aangehecht bij een Linieregiment. Dat klopt ook aangezien onderluitenant Van Can tijdens in mei 1940 diende bij het 35ste Linieregiment. De cijfers werden mogelijk na de wapenfeiten en overgang naar het 'Geneeskundig Depot' verwijderd.
Een jaar later ging hij over naar het 2de Geneeskundig Korps. Tijdens zijn dienstplicht, werd Arnold Van Can enkele malen bevorderd met een hogere rang en genoot hij ook de opleiding van brancardier-infirmier. In het 1936 verliet Arnold Van Can het ouderlijke nest in Leopoldsburg en verhuisde hij naar Gent. In datzelfde jaar werd hij uiteindelijk benoemd tot reserve onderluitenant – arts. Als officier kreeg hij een nieuw stamnummer 36746. Bij die laatste promotie liet hij zeer waarschijnlijk het getoonde uniform maken.
In vredestijd maakte hij deel uit van het 2de Geneeskundig Korps. Zowel in 1938 als 1939 werd hij opnieuw onder de wapens geroepen. Het militaire dossier van Arnold Van Can geeft helaas geen verdere details over het persoonlijke verloop van de Achttiendaagse Veldtocht. Wel is duidelijk dat hij vanaf 11 september 1939 werd gemobiliseerd en in dienst bleef tot juni 1940.
Via andere bronnen kon het verhaal van deze reserve officier echter wel worden gereconstrueerd. Bartholomé Arnold Van Can werd namelijk teruggevonden in de slagorde van officieren binnen het 35ste Linieregiment tijdens de Achttiendaagse Veldtocht. In mei 1940 was hij bij die eenheid actief als geneesheer-médicin binnen de Staf van het Iste Bataljon.
Onderluitenant Bartholomé Arnold Van Can tijdens de Achttiendaagse Veldtocht
Het 35ste Linieregiment was een infanterieregiment van de tweede reserve en werd ontdubbeld van het 5de Linieregiment. De eenheid was in mei 1940 verantwoordelijk voor de verdediging van de ondersector Beringen en bemande daar de stellingen aan het Albertkanaal. De troepen lagen opgesteld in het gebied ten westen en noordwesten van het Albertkanaal tussen Beringen en Paal.
- Het Iste bataljon bemande het noordelijke deel van de ondersector langsheen de oever van het Albertkanaal nabij Tervant.
- Het IIde Bataljon lag in tweede lijn opgesteld in de zone tussen het Albertkanaal en Paal, nabij de grote baan van Beringen naar Paal.
- het IIIde bataljon bezette het zuidelijke deel van de ondersector en lag ook bij het Albertkanaal nabij Beringen.
- De twee bataljons aan het kanaal (Iste en IIIde Bataljon) beschikten ook over vier C47 anti-tankkanonnen van de divisietroepen.
- De troepen van het 35ste Linieregiment werden daarnaast rechtstreeks bijgestaan door de kanonnen van het IIde Bataljon van het 22ste Artillerieregiment.
Van 21 tot 24 mei bezette het 35ste Linieregiment de noordrand van Diksmuide en de brug van Tervate. In de nacht van 25 op 26 mei kreeg de eenheid een groter gebied toebedeeld en liep de verdedigingszone van Klerken en Diksmuide tot aan de Franse grens. Het Iste Bataljon stelde zich aan de oostelijke oever van de Ijzer op met drie van de vier compagnieën. De derde compagnie van het Iste bataljon werd nabij de Franse grens opgesteld. Het IIde Bataljon bezette de zone tussen Diksmuide en Klerken. Het IIIde Bataljon nam post tussen de Ijzer en de baan van Woumen naar Zarren. Die posities bleef de eenheid innemen tot aan de capitulatie van het Belgisch Leger.
Op 29 mei marcheerde het regiment naar Werken, waar het bleef gekantonneerd tot 2 juni. Na die datum trokken de restanten van de eenheid door naar Deerlijk. Tussen 4 en 10 juni verbleven de krijgsgevangenen van het regiment in een lege fabriek in Ronse. Daar volgde op 10 en 11 juni de demobilisatie van de troepen en het reservekader. Ook Arnold Van Can was wellicht bij die groep en keerde op 30 juni 1940 keerde terug naar huis. Na de oorlog vestigde hij zich als arts in Sint-Kwittens-Lennik.
Het uniform van Onderluitenant Bartholomé Arnold Van Can
De uniformstukken van onderluitenant Arnold Van Can vertonen de typische kenmerken van een uniform voor officieren volgens de voorschriften van 1935. In dit geval betreft het stukken die Arnold Van Can liet vervaardigen in zijn geboortedorp Leopoldsburg. De uniformvest werd gemaakt bij kleermaker J. De Coster, een private kleermaker die zich ook specialiseerde in militaire uniformen. De vest is gemaakt in fijne stof en heeft geborduurde insignes van het Geneeskundig Korps, waardoor het uniform kan doorgaan als een stads- of uitgangstenue. Ook de kepie werd geleverd door een firma uit Leopoldsburg, H. Cornélis-Vanderputten. Die laatste ‘Fabrique de kepis militaires' was gevestigd in de Hospitaalstraat 12 te Leopoldsburg.
De kraagspiegels van de vest zijn amarant fluweel van kleur en hebben geborduurde attributen van het Geneeskundige Korps. Ze geven daarnaast de rang van onderluitenant aan. Ook de kepie heeft een amaranten bies, gouden stormriem en goudkleurig insigne, wat typisch is voor officieren-geneesheren van de Gezondheidsdienst.
De schouderstukken van de uniformvest vertonen sporen van cijfers onder de kroontjes en duiden op de aanhechting bij een infanterieregiment. De gouden kroontjes geven weer dat hij werd aangehecht bij een Linieregiment. Dat klopt ook aangezien onderluitenant Van Can tijdens in mei 1940 diende bij het 35ste Linieregiment. De cijfers werden mogelijk na de wapenfeiten en overgang naar het 'Geneeskundig Depot' verwijderd.
De militaire loopbaan van Arnold Van Can
30/09/1925 - Goedgekeurd voor de dienst in de gemeente Leopoldsburg als Milicien Klasse 1926.
28/01/1926 - In werkelijke dienst bij het 3de Geneeskundig Korps.
15/12/1926 - Benoemd tot korporaal.
14/01/1927 - Overgegaan naar het 2de Geneeskundig Korps.
01/07/1927 - Benoemd tot sergeant.
01/11/1935 - Benoemd tot adjudant.
26/09/1936 - Benoemd tot reserve onderluitenant - arts.
21/10/1936 - Administratief toegewezen aan het 2de Geneeskundig Korps.
28/09/1938 - Opnieuw onder de wapens geroepen tot 02/10/1938.
11/09/1939 - Gemobiliseerd en onder de wapens tot 30/06/1940.
30/09/1925 - Goedgekeurd voor de dienst in de gemeente Leopoldsburg als Milicien Klasse 1926.
28/01/1926 - In werkelijke dienst bij het 3de Geneeskundig Korps.
15/12/1926 - Benoemd tot korporaal.
14/01/1927 - Overgegaan naar het 2de Geneeskundig Korps.
01/07/1927 - Benoemd tot sergeant.
01/11/1935 - Benoemd tot adjudant.
26/09/1936 - Benoemd tot reserve onderluitenant - arts.
21/10/1936 - Administratief toegewezen aan het 2de Geneeskundig Korps.
28/09/1938 - Opnieuw onder de wapens geroepen tot 02/10/1938.
11/09/1939 - Gemobiliseerd en onder de wapens tot 30/06/1940.
Periodes 'onder de wapens'
Periode 1: 30/09/1926 – 29/09/1927.
Periode 2: 12/07/1929 – 22/08/1929.
Periode 3: 28/09/1938 – 02/10/1938.
Periode 4: 11/09/1939 – 30/06/1940.
Na de veldtocht van mei 1940 werd hij toegewezen aan het Depot van de Geneeskundige Dienst van het Leger.
Onderscheidingen
Kruis van Ridder in de Kroonorde
Bronnen
BRUSSEL, Centrum voor Historische Documentatie Evere, Slagorde der officieren 35ste Linie.
BRUSSEL, DGHR-Notariaat Evere, Militair personeelsdossier B.A. Van Can.
BRUSSEL, DGHR-Notariaat Evere, Militair zakboekje van B.A. Van Can.
De Achttiendaagse Veldtocht, (http://18daagseveldtocht.be/).
De Belgische soldaat van mei 1940, (www.abbl1940.be).
DE FABRIBECKERS, De veldtocht van het Belgisch Leger in 1940, Lummen, 1966.
Dankwoord
Met oprechte dank aan Dhr. G. Broos voor zijn hulp bij de opzoekingen naar onderluitenant B.A. Van Can. Een snelle doorbraak in het onderzoek naar deze uniformstukken was enkel zo mogelijk.
Eveneens een groot woord van dank aan Dhr. W. Van Opstal voor alle bijstand en informatie. Dankzij die hulp kon B.A. Van Can snel worden teruggevonden in de slagorde van Belgische officieren die deelnamen aan de campagne van mei 1940 en staat de actieve rol van deze geneesheer bij het 35ste Linieregiment buiten kijf.
Enorm bedankt, heren!
Periode 1: 30/09/1926 – 29/09/1927.
Periode 2: 12/07/1929 – 22/08/1929.
Periode 3: 28/09/1938 – 02/10/1938.
Periode 4: 11/09/1939 – 30/06/1940.
Na de veldtocht van mei 1940 werd hij toegewezen aan het Depot van de Geneeskundige Dienst van het Leger.
Onderscheidingen
Kruis van Ridder in de Kroonorde
Bronnen
BRUSSEL, Centrum voor Historische Documentatie Evere, Slagorde der officieren 35ste Linie.
BRUSSEL, DGHR-Notariaat Evere, Militair personeelsdossier B.A. Van Can.
BRUSSEL, DGHR-Notariaat Evere, Militair zakboekje van B.A. Van Can.
De Achttiendaagse Veldtocht, (http://18daagseveldtocht.be/).
De Belgische soldaat van mei 1940, (www.abbl1940.be).
DE FABRIBECKERS, De veldtocht van het Belgisch Leger in 1940, Lummen, 1966.
Dankwoord
Met oprechte dank aan Dhr. G. Broos voor zijn hulp bij de opzoekingen naar onderluitenant B.A. Van Can. Een snelle doorbraak in het onderzoek naar deze uniformstukken was enkel zo mogelijk.
Eveneens een groot woord van dank aan Dhr. W. Van Opstal voor alle bijstand en informatie. Dankzij die hulp kon B.A. Van Can snel worden teruggevonden in de slagorde van Belgische officieren die deelnamen aan de campagne van mei 1940 en staat de actieve rol van deze geneesheer bij het 35ste Linieregiment buiten kijf.
Enorm bedankt, heren!
