Juli 2018
Het Object van de Maand Juli is een Duitse M40 helm die in de deelgemeente Olmen werd aangetroffen. Het hoofddeksel werd teruggevonden tijdens grondwerken in Olmen-Centrum tijdens de jaren 1980. Ook al heeft de helm ooit betere tijden gekend, het is een bijzonder interessant spoor uit het lokale oorlogsverleden. Aan de buitenzijde van de helmschaal zijn nog duidelijk restanten zichtbaar van camouflagekleuren. Maar ook de binnenzijde bleef relatief goed bewaard, zo ook de naamsinscriptie van de toenmalige eigenaar Rahneberg FW.
Soldaat FW Rahneberg
De helm werd teruggevonden in Olmen-Centrum op de grens van de Dijk en de Olmense Markt op een diepte van ongeveer 1 tot 1,5 meter. Op basis van de vindplaats, de resterende camouflagekleuren en de oorlogsfeiten kan de hypothese worden opgeworpen dat soldaat F.W. Rahneberg tot de grondtroepen behoorde die in september 1944 in grote getallen actief waren op het grondgebied van Balen en Olmen. Mogelijk verloor de soldaat Rahneberg zijn helm tijdens de chaotische evacuatie van de sector tussen het Albertkanaal en het Kempisch Kanaal in de nacht van 12 op 13 september 1944? Of misschien vergat de soldaat in alle haast zijn helm in een schuttersput of schuilgracht aan de zijkant van de baan? Het zijn slechts hypotheses... Meer informatie over de oorspronkelijke drager kon tot nog toe niet worden achterhaald. Wel staat vast dat soldaat Rahneberg niet om het leven kwam tijdens gevechten in en rondom Balen en zeer waarschijnlijk de oorlog overleefde.
Duitse aanwezigheid in Balen en Olmen - September 1944
Begin september rolden de geallieerden België binnen en al snel kwamen ook de Kempense kanalen in het vizier. De Duitsers hergroepeerden zich echter achter het Albertkanaal en maakten zich klaar voor een bittere strijd. Ondanks het felle verweer, slaagden de geallieerden erin om bressen te slaan in de Duitse verdedigingslinie. Op 6 september 1944 konden de geallieerde troepen een bruggenhoofd uitbouwen aan het Albertkanaal in Beringen en rukten de tanks van de Guards Armoured Division vervolgens op richting Hechtel. Op 8 september 1944 staken de troepen van de 50th Northumbrian Division eveneens het Albertkanaal over bij Geel- Stelen en Het Punt en werd de aanval ingezet naar Geel-Centrum.
Tijdens de gevechten aan het Albertkanaal was het commandocentrum van de Duitse verdediging gelegen in de gemeente Balen. Generaal Kurt Chill, bevelhebber van de 85. Infanterie Division, had zijn hoofdkwartier in het huis van Rikus Janssens aan de Molsebaan in Balen-Rosselaar. Ook de bevelhebber van Fallschirmjager Regiment 6 (FJR6), Majoor Friedrich August Von der Heydte, had in die bewuste septemberdagen zijn hoofdkwartier op de Markt in Balen bij de gezusters Schroyen.
De helm werd teruggevonden in Olmen-Centrum op de grens van de Dijk en de Olmense Markt op een diepte van ongeveer 1 tot 1,5 meter. Op basis van de vindplaats, de resterende camouflagekleuren en de oorlogsfeiten kan de hypothese worden opgeworpen dat soldaat F.W. Rahneberg tot de grondtroepen behoorde die in september 1944 in grote getallen actief waren op het grondgebied van Balen en Olmen. Mogelijk verloor de soldaat Rahneberg zijn helm tijdens de chaotische evacuatie van de sector tussen het Albertkanaal en het Kempisch Kanaal in de nacht van 12 op 13 september 1944? Of misschien vergat de soldaat in alle haast zijn helm in een schuttersput of schuilgracht aan de zijkant van de baan? Het zijn slechts hypotheses... Meer informatie over de oorspronkelijke drager kon tot nog toe niet worden achterhaald. Wel staat vast dat soldaat Rahneberg niet om het leven kwam tijdens gevechten in en rondom Balen en zeer waarschijnlijk de oorlog overleefde.
Duitse aanwezigheid in Balen en Olmen - September 1944
Begin september rolden de geallieerden België binnen en al snel kwamen ook de Kempense kanalen in het vizier. De Duitsers hergroepeerden zich echter achter het Albertkanaal en maakten zich klaar voor een bittere strijd. Ondanks het felle verweer, slaagden de geallieerden erin om bressen te slaan in de Duitse verdedigingslinie. Op 6 september 1944 konden de geallieerde troepen een bruggenhoofd uitbouwen aan het Albertkanaal in Beringen en rukten de tanks van de Guards Armoured Division vervolgens op richting Hechtel. Op 8 september 1944 staken de troepen van de 50th Northumbrian Division eveneens het Albertkanaal over bij Geel- Stelen en Het Punt en werd de aanval ingezet naar Geel-Centrum.
Tijdens de gevechten aan het Albertkanaal was het commandocentrum van de Duitse verdediging gelegen in de gemeente Balen. Generaal Kurt Chill, bevelhebber van de 85. Infanterie Division, had zijn hoofdkwartier in het huis van Rikus Janssens aan de Molsebaan in Balen-Rosselaar. Ook de bevelhebber van Fallschirmjager Regiment 6 (FJR6), Majoor Friedrich August Von der Heydte, had in die bewuste septemberdagen zijn hoofdkwartier op de Markt in Balen bij de gezusters Schroyen.
Op 9 september 1944 waren de volgende Duitse eenheden in Balen en Olmen actief:
In de nacht van 12 op 13 september 1944 begon de evacuatie van de Duitse troepen uit de regio van Oostham, Olmen en Balen. De laatste Duitse troepen verlieten het grondgebied van Balen in de vroege namiddag van 13 september 1944. Mogelijk was soldaat F.W. Rahneberg één van hen... Nadat de verdedigingslinie achter het Albertkanaal werd opgegeven, trokken de Duitse eenheden zich terug achter het Kempisch Kanaal. Ook daar ging de bevrijding gepaard met zeer hevige gevechten en bovenal een zware menselijke tol.
We zijn nog steeds op zoek naar bijkomende informatie over soldaat Rahneberg. Aarzel niet om ons te contacteren indien u ons kan helpen. Dank bij voorbaat!
- De 1. Kompagnie van de Schwere Heeres Panzerjager–Abteilung 559 was aanwezig in Rosselaar-Tenderlo en had daar in de bossen 3 Jagdpanzer opgesteld.
- Het 17/18. SS Ausbildung und Ersatz Artillerie Regiment had 2 batterijen geïnstalleerd. Eén Batterij, bestaande uit 4 artilleriestukken, stond in Balen-Malou en de andere Batterij, ook bestaande uit 4 stukken, stond in Olmen- Bukenberg.
- De 6. Kompanie van Schwere Flak-Abteilung 602 was aanwezig op de Malou en in Olmen Lichtenbos met enkele zware luchtafweerkanonnen (88mm FLAK).
- Een deel van de zogenaamde Kampfgruppe Finzel, namelijk het 1. Bataljon van Fallschirmjager Regiment 2, was met 1 compagnie aanwezig nabij de grens Balen-Leopoldsburg-Malou. De Kampfgruppe bestond uit 8 officieren, 81 onderofficieren en 461 manschappen. De bewapening omvatte 46 lichte machinegeweren, 3 zware machinegeweren, 10 granaatwerpers en 11 luchtafweerkanonnen (88 mm FLAK).
- De 4. Kompagnie van Flakabteilung 925 had 4 artilleriestukken (88mm FLAK) opgesteld in Balen-Schoorheide.
- De Kampfgruppe Von Der Heydte, bestaande uit het voltallige Fallschirmjager Regiment 6, had troepen gelegen in Olmen-Bukenberg. Het 1. Bataljon had een sterkte van 6 officieren, 169 onderofficieren en 557 manschappen; het 2. Bataljon bestond uit 9 officieren, 160 onderofficieren en 650 manschappen; het 3. Bataljon had 5 officieren, 106 onderofficieren en 440 manschappen; het 4. Bataljon had 5 officieren, 109 onderofficieren en 501 manschappen ter beschikking. De bewapening van de Kampfgruppe omvatte onder andere 249 lichte machinegeweren, 52 zware machinegeweren, 46 granaatwerpers, 25 pantserafweerkanonnen (PAK), 8 luchtafweerkanonnen (88mm FLAK) en 9 stuks lichtere luchtafweerkanonnen (2cm FLAK).
In de nacht van 12 op 13 september 1944 begon de evacuatie van de Duitse troepen uit de regio van Oostham, Olmen en Balen. De laatste Duitse troepen verlieten het grondgebied van Balen in de vroege namiddag van 13 september 1944. Mogelijk was soldaat F.W. Rahneberg één van hen... Nadat de verdedigingslinie achter het Albertkanaal werd opgegeven, trokken de Duitse eenheden zich terug achter het Kempisch Kanaal. Ook daar ging de bevrijding gepaard met zeer hevige gevechten en bovenal een zware menselijke tol.
We zijn nog steeds op zoek naar bijkomende informatie over soldaat Rahneberg. Aarzel niet om ons te contacteren indien u ons kan helpen. Dank bij voorbaat!
Dankwoord
Met expliciete dank aan Meneer F. Snijders voor de schenking van de helm. Op deze manier kan een uitzonderlijk stukje lokale geschiedenis worden bewaard voor de toekomstige generaties.
Bronnen
BALEN, Archief- en documentatiemappen Werkgroep Balen Bevrijd.
DIDDEN, J. en SWARTS, M., Autumn Gale / Herbst Sturm, 2013.
ERFGOED BALEN, Nooit meer oorlog, Balen en Olmen tijdens WOI en WOII, Mol, 2008.
FREIBURG, Bundesarchiv, Kriegstagebücher, Kriegstagbuch LXXXVIII Armee Korps, september 1944.
SMOLDERS, F., Olmen tijdens de Tweede Wereldoorlog, 1989.
VOLKSBUND, Register oorlogsslachtoffers.
Met expliciete dank aan Meneer F. Snijders voor de schenking van de helm. Op deze manier kan een uitzonderlijk stukje lokale geschiedenis worden bewaard voor de toekomstige generaties.
Bronnen
BALEN, Archief- en documentatiemappen Werkgroep Balen Bevrijd.
DIDDEN, J. en SWARTS, M., Autumn Gale / Herbst Sturm, 2013.
ERFGOED BALEN, Nooit meer oorlog, Balen en Olmen tijdens WOI en WOII, Mol, 2008.
FREIBURG, Bundesarchiv, Kriegstagebücher, Kriegstagbuch LXXXVIII Armee Korps, september 1944.
SMOLDERS, F., Olmen tijdens de Tweede Wereldoorlog, 1989.
VOLKSBUND, Register oorlogsslachtoffers.