April 2019

De Duitse soldaat met zijn hebben en houden

Soms vraag je jezelf misschien wel eens af... "Waar steken ze het toch allemaal, die soldaten?! En hoe krijgen ze het overal mee naartoe gesleurd?!"
Wel, dan kan het object van de maand April hier misschien wat duidelijkheid in scheppen! Deze keer bespreken we immers een paar methoden, waarop de Duitse infanterist zijn broodnodige bepakking in het veld meedroeg. Verscheidene zaken zoals de broodzak, het schepje, patroontassen, ... werden rechtstreeks aan de koppelriem gedragen, maar natuurlijk kon je daar geen dingen blijven aanhangen.

De Y-riem

De bovenstaande foto laat zien dat er al een groot deel van de bepakking rechtstreeks aan de riem werd gedragen. Om het gewicht van de volledige uitrusting toch wat te spreiden en genoeg plaats te hebben om alles met zich mee te kunnen dragen, werd net voor de oorlog de zogenaamde Y-riem ontwikkeld. De naam 'Y-riem' ontleende zich uiteraard van de vorm die de riem had.

De riem werd over de schouders gedragen en kon zowel vooraan als achteraan worden vastgemaakt aan allerlei toebehoren. Hierboven een voorbeeld van de bevestigingsmethoden. Links vooraan op de foto hangt de Y-riem vast aan een koppelhaak en aan de andere kant werd deze aan de ring van de patroontas bevestigd. Achteraan op de rug hangt de Y-riem rechtstreeks aan de koppelriem met behulp van de haak.

Het doel van de Y-riem was enerzijds een deel van de bepakking op de rug te kunnen meedragen en tegelijk ook ondersteuning te geven aan de reeds zwaarbeladen buikriem. Aan de 2 'metalen ogen' op de achterzijde kon met behulp van pakriempjes bijvoorbeeld het tentzeil, een dekentje of een Essgeschirr (eetketeltje) worden bevestigd.
Voor de introductie van de Y-riem werd de koppelriem rechtstreeks gedragen op de uniformhaken in de Feldbluse of veldbloes, maar dat bleek ruim onvoldoende om een volledige bepakking te dragen. Met de Y-riem werd dat probleem grotendeels opgelost en werd het gewicht ook over de schouders verdeeld. 2 extra riempjes vooraan konden onder de oksel worden geplooid om zo andere zaken als 'rugzak' te kunnen dragen. (Zie hieronder.)

Het 'A-frame' of Gefechtsgepäck

Omdat de Y-riem op zich nog steeds niet voldeed om een volledige bepakking op degelijke wijze te kunnen transporteren, werd tegelijk het Gefechtsgepäck of ook wel A-frame ontwikkeld. Dat uitrustingsstuk werd speciaal ontwikkeld om op de Y-riem te bevestigen. Ook dat stuk ontleende zijn naam aan zijn typische vorm en werd gedragen op de rug van de soldaat.

Het A-frame vormde eigenlijk een simpele, stevige draagconstructie met daarop een aantal bindriemen, om onder andere de Zeltbahn (tentzeil) en het Essgeschirr (eetketeltje) te bevestigen. Op de foto bovenaan is te zien hoe het opgerolde tentzeil kon worden bevestigd. Het eetketeltje werd met een extra riempje door de canvasriemen vastgemaakt. 
Het A-frame had zowel boven als onder 4 haken, waarmee het draagstel aan de Y-riem werd gehangen. Vaak werden ook andere zaken bij op het A-frame gedragen, zodat deze niet meer aan de koppelriem moesten.

Het Tragegestell

Het tragegestell M43 in actie. De soldaat heeft hier o.a. een munitiekist, enkele steelgranaten en ... een brood op gemonteerd.

Terwijl het A-frame prima zijn werk deed om lichtere bepakking met zich mee te dragen, moesten helaas ook zwaardere lasten worden getransporteerd. Om dat makkelijker te maken, werd in de loop van de oorlog het Tragegestell (Model 43) ontwikkeld. 

Ook munitie en wapen-gerelateerd materialen moest immers worden getransporteerd. Speciaal daarvoor werd een 'draagstel' of Tragegestell ontwikkeld. Eerder in de oorlog werd al een vergelijkbaar uitrustingsstuk ontwikkeld om mortiergranaten (5 cm mortier) te transporteren. Dat draagstel (Model 39) bleek echter ook zeer handig om andere zaken met zich mee te nemen.
Op basis van het eerdere ontwerp werd het Tragegestell M43 ontwikkeld. Het Tragegestell bestond uit een stalen frame met brede draagriemen om de rug te beschermen en een buikriem voor stevigheid. Verder werden op de achterzijde 3 horizontale en 1 verticale riem aangebracht om de lading te zekeren. Het gewicht van de lading rustte op een horizontale versteviging onderaan het frame.

De rugzak

Verder waren er nog verschillende andere manieren om materiaal te transporteren. Zo was er een groot aanbod van rugzakken beschikbaar voor de soldaten. De meeste rugzakken konden met behulp van riemen over de schouder worden gedragen.

Sturmgepäck M44

In het jaar 1944 werd nog een ander type rugzak ontwikkeld, het Sturmgepäck Modell 44. Dat uitrustingsstuk was een combinatie van een rugzak en een A-frame. De achterkant van de draagzak wordt getypeerd door 4 haken, die rechtstreeks aan de Y-riem werden gehangen. Op die manier kon het Sturmgepäck als rugzak worden gedragen met behulp van de Y-riem. Vooraan waren 2 lederen riemen voorzien om het opgerolde tentzeil in te transporteren. Op het bovenstaande exemplaar is een buitgemaakt Belgisch tentzeil te zien. 
​

Bronnen
Wehrmacht Infantry Equipment and Field Gear,  www.mp44.nl. 
Pickering, R., Field equipment of the German forces in world war II, Military Mode, Bath, 2014.
Sokerivatsa, F., www.FJM44.com.  
​

Blijf goed op de hoogte van onze plannen!




​